Ergens vorig jaar raakte ik verzeild in een mooie oude Romaanse kerk, waar in het koor een expositie was ingericht van diverse kunstenaars. Halverwege het gangpad werd ik aangetrokken door een prachtig verstild landschap, dat door het strijklicht van de zon door de boogramen fascinerend oplichtte. Het leek op een impressionistische aquarel. Of was het een pastel? Ik had mijn bril nog niet opgezet, ik had nog geen catalogus, waarin ik kon zien, wat dit was en van wie. Buitengewoon irritant nou weer. Het leek alsof de vormen waren opgelost, de kleuren een vrijwel volledige autonomie hadden, er lag een glinsterend waas over het landschap. Mijn slechte ogen zeker, dit kon toch geen impressionist zijn, het was een expositie van hedendaagse kunstenaars. Toen ik ervoor stond, met bril en catalogus, zag ik hoe uiterst fijn gedetailleerd het werk was en hoe superrealistisch. Het bleek een kleurhoutsnede van Siemen Dijkstra te zijn. Wat moet dit een bezielde kunstenaar zijn, of je nu zijn werk van een afstand of van dichtbij bekijkt, het straalt kracht uit.
Siemen Dijkstra, geboren in 1968 in Den Helder en opgegroeid in Pesse in het Zuidwesten van Drenthe, daar waar het landschap nog middeleeuws is en de oude postkoetsroute langs liep. Op de academie Minerva in Groningen hield hij zich bezig met wetenschappelijke tekeningen van prehistorische stenen. Dat zou zijn voorland worden. Dacht hij toen. Maar zijn docenten vonden, dat hij gewoon een eeuw te laat was geboren, want hij leverde geen enkele bijdrage aan de moderne schilderkunst. En kijk nu eens. Zijn prenten zijn alle geïnspireerd door vooral het hedendaagse Nederlandse landschap. Maar voor het zover was, heeft hij zich laten beïnvloeden door de Scandinavische Stämning – schilders, die aan het eind van de negentiende eeuw het landschap vastlegden met hun gevoelsbeleving, de stämning. Op die manier kreeg de natuur een extra dimensie, het liet meer zien dan de zichtbare werkelijkheid. Ook het Deense landschap met zijn door bossen omzoomde heldere wateren, waar je als kijker bijna in verdrinkt, omdat het als een verstilde andere wereld is, vormt een belangrijke inspiratiebron. En zo maakt hij ook prenten van het Groninger land, dat in feite een hard kleilandschap is met felle kleuren in een vaak leeg niemandsland, zoals het Dollardgebied. Het meest intrigerend zijn de Drentse landschappen. Overdag een geheimzinnig plat heidelandschap in een helder noordelijk licht, dat niets verhullend is, ’s avonds krijgt het een magische sfeer en komt er meer diepte in.Een kleurenhoutsnede is een vorm van hoogdruk, waar voor Siemen Dijkstra reductie een belangrijke rol speelt. Het landschap wordt eerst op een houtplaat getekend, vervolgens wordt er per drukgang steeds meer weggesneden, totdat de uiteindelijke versie op Japans papier wordt afgedrukt. Het uitsnijden vergt veel creativiteit en inspiratie, terwijl het drukken veel meer een vaktechnisch iets is. Bij de prenten van Siemen Dijkstra zie je duidelijk, dat er een vaste kleurenopbouw is. Hij begint met de lichtste kleur en eindigt met de donkerste. Kenmerkend zijn ook de dieptewerking, de transparante uitstraling en de romantische sfeer. Het eindresultaat is altijd verbluffend en ongelooflijk indringend. Het is, alsof de kijker steeds een gevoel van herkenning heeft en zin krijgt om zelf in het landschap te verdwijnen en de struiken, de watertjes, de luchten, de heide, de bomen met eigen ogen te gaan zien.
Van 21 februari t/m 18 juni 2006 is er in het Drents museum te Assen een grote expositie van het werk van Siemen Dijkstra. Kom kijken en huiver. Huiver van genot bij het zien van al die prachtige landschappen. En als dan de lust komt om ze zelf te gaan bekijken, dan kan dat onmiddellijk. Het Groninger landschap is vanuit het museum nog geen half uur gaans en in
